Ile można przebywać na zwolnieniu lekarskim (L4) – zasady i limity w 2025 roku

Ile można przebywać na zwolnieniu lekarskim to jedno z najczęściej zadawanych pytań przez pracowników korzystających z L4 w 2025 roku. Czas niezdolności do pracy jest ograniczony przepisami, a jego długość zależy od rodzaju choroby, sytuacji zdrowotnej i decyzji lekarza. Przepisy określają też, kto i przez jak długo wypłaca świadczenia chorobowe oraz co dzieje się po przekroczeniu okresu zasiłkowego.

• Standardowy okres zasiłkowy wynosi 182 dni, a w ciąży lub gruźlicy – 270 dni
• Po wyczerpaniu zasiłku możliwe jest świadczenie rehabilitacyjne do 12 miesięcy
• Wynagrodzenie chorobowe wypłaca pracodawca przez pierwsze 33 dni (lub 14 po 50. roku życia)
• Od 34. dnia świadczenie przejmuje ZUS
• Lekarz orzecznik ZUS decyduje o przedłużeniu świadczenia lub przyznaniu renty

Zobacz też: L4 online, a praca zdalna. Wszystko, co musisz wiedzieć pracując z domu.

Jak długo można być na zwolnieniu lekarskim w 2025 roku?

Zwolnienie lekarskie (L4) to dokument potwierdzający czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, urazu, zabiegu lub stanu psychicznego. Zgodnie z Ustawą z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego wynosi 182 dni.

W szczególnych przypadkach okres ten jest wydłużony:

• 270 dni – dla kobiet w ciąży i osób leczonych z powodu gruźlicy,
• 91 dni – dla osób, które zachorowały po ustaniu zatrudnienia (bez prawa do nowego ubezpieczenia).

Po wyczerpaniu okresu zasiłkowego ubezpieczony może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne, jeśli dalsze leczenie rokuje poprawę zdrowia i powrót do pracy.

Badania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS, 2024) wskazują, że średni czas trwania zwolnienia lekarskiego w Polsce wynosi 12,4 dnia, jednak w przypadku chorób przewlekłych (np. zaburzeń psychicznych czy chorób układu kostno-stawowego) średnia ta rośnie do ponad 40 dni.

Jak liczy się okres zasiłkowy?

Okres zasiłkowy obejmuje wszystkie dni niezdolności do pracy – zarówno dni robocze, jak i wolne (np. weekendy). Zasady liczenia są precyzyjnie określone:

• jeśli choroba trwa nieprzerwanie, liczy się każdy dzień zwolnienia,
• jeśli między kolejnymi zwolnieniami przerwa jest krótsza niż 60 dni, okresy zliczają się,
• jeśli przerwa między chorobami wynosi co najmniej 60 dni, zaczyna się nowy okres zasiłkowy.

Przykład: jeśli pracownik był na L4 przez 90 dni, wrócił do pracy na miesiąc i ponownie zachorował – okresy zliczą się, bo przerwa była krótsza niż 60 dni.

Według Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi (2023), takie zliczanie okresów zapobiega nadużyciom systemu i umożliwia dokładniejsze monitorowanie długotrwałych absencji chorobowych.

Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek z ZUS – kto płaci za L4?

Za czas niezdolności do pracy przysługuje świadczenie finansowe, którego źródło zależy od długości zwolnienia i wieku pracownika:

• 33 dni (lub 14 dni po 50. roku życia) – wynagrodzenie chorobowe wypłacane przez pracodawcę,
• od 34. dnia – zasiłek chorobowy finansowany przez ZUS,
• po 182 lub 270 dniach – świadczenie rehabilitacyjne (do 12 miesięcy).

Wysokość świadczeń:

• 80% podstawy wymiaru – standardowo,
• 100% – w czasie ciąży, wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
• 70% – za okres pobytu w szpitalu.

Jak wynika z danych Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej (2024), ponad 60% kosztów świadczeń chorobowych w Polsce ponosi Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a największą grupę absencji stanowią osoby zatrudnione w sektorze usług.

Co po zakończeniu zwolnienia lekarskiego – świadczenie rehabilitacyjne i decyzja ZUS

Po upływie maksymalnego okresu zasiłkowego osoba nadal niezdolna do pracy może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Przysługuje ono, jeśli dalsze leczenie lub rehabilitacja rokuje odzyskanie zdolności do pracy.

Świadczenie rehabilitacyjne przyznawane jest przez lekarza orzecznika ZUS na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy.
Wysokość świadczenia:

• 90% podstawy wymiaru – przez pierwsze 3 miesiące,
• 75% – przez kolejne miesiące,
• 100% – jeśli niezdolność występuje w ciąży.

Z badań ZUS i Uniwersytetu Medycznego w Lublinie (2023) wynika, że około 17% osób korzystających z pełnego okresu zasiłkowego ubiega się o świadczenie rehabilitacyjne, a 60% z nich wraca do pracy w ciągu pół roku.

Zwolnienie lekarskie po operacji, psychiatryczne i długotrwałe choroby

Czas zwolnienia zależy od rodzaju schorzenia i zaleceń lekarskich. Po zabiegach chirurgicznych L4 może trwać nawet kilka miesięcy – do zakończenia rekonwalescencji i uzyskania zgody lekarza na powrót do pracy.

W przypadku zwolnień psychiatrycznych (np. depresji, zaburzeń lękowych, wypalenia zawodowego) długość L4 może sięgać 182 dni, a lekarz psychiatra może wystawić zwolnienie także wstecznie, jeśli wynika to z przebiegu leczenia.

Z danych Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (2024) wynika, że liczba zwolnień lekarskich z przyczyn psychicznych wzrosła o 38% w ciągu ostatnich pięciu lat, a średnia długość takiego L4 to 29 dni.

Zwolnienie z pracy podczas długiego L4 – jakie obowiązują zasady?

Pracodawca nie może zwolnić pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim, ale prawo dopuszcza wyjątki. Zgodnie z art. 53 Kodeksu pracy, rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia jest możliwe, jeśli:

• pracownik jest zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, a choroba trwa ponad 3 miesiące,
• pracownik jest zatrudniony dłużej niż 6 miesięcy, a choroba przekroczyła okres 182 dni (lub 270 dni w ciąży lub gruźlicy) oraz 3 dodatkowe miesiące świadczenia rehabilitacyjnego,
• niezdolność do pracy trwa ponad miesiąc z przyczyn innych niż choroba.

W praktyce jednak wielu pracodawców czeka na decyzję ZUS o zdolności do pracy po zakończeniu L4, szczególnie gdy istnieje szansa na powrót pracownika.

Kontrole zwolnień lekarskich i obowiązki pracownika

Zarówno ZUS, jak i pracodawca mają prawo kontrolować, czy pracownik prawidłowo wykorzystuje zwolnienie lekarskie. Kontrola może obejmować wizytę w miejscu pobytu lub analizę aktywności (np. pracy zarobkowej w czasie L4).

Nadużycie zwolnienia, np. wyjazd rekreacyjny w czasie choroby, może skutkować:

• utratą prawa do zasiłku,
• zwrotem wypłaconych świadczeń,
• rozwiązaniem umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym.

Badania SGH (2023) wykazują, że kontrole ZUS ujawniają nadużycia w około 5% przypadków, a wprowadzenie elektronicznych zwolnień (e-ZLA) znacząco ograniczyło możliwość fałszywych zaświadczeń.

Sekcja pytań i odpowiedzi

Ile maksymalnie można być na zwolnieniu lekarskim w 2025 roku?
182 dni, a w przypadku ciąży lub gruźlicy – 270 dni.

Czy po 182 dniach choroby można dalej pobierać świadczenie?
Tak, można ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne maksymalnie na 12 miesięcy.

Kiedy rozpoczyna się nowy okres zasiłkowy?
Po minimum 60 dniach przerwy między chorobami.

Czy można otrzymać zwolnienie wstecz?
Tak, lekarz może wystawić L4 do 3 dni wstecz, a psychiatra – bez ograniczeń czasowych, jeśli uzasadniają to okoliczności kliniczne.

Czy ZUS może skontrolować zwolnienie?
Tak, zarówno ZUS, jak i pracodawca mogą przeprowadzić kontrolę zasadności L4.

Źródła:

1. Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
2. Kodeks pracy, art. 92 i 5
3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), 2024 – Analiza absencji chorobowych w Polsce
4. Instytut Medycyny Pracy w Łodzi, 2023 – Zasady orzecznictwa i czas trwania zwolnień lekarskich
5. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, 2024 – Raport o zwolnieniach lekarskich z przyczyn psychicznych
6. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, 2024 – Raport o świadczeniach chorobowych
7. Szkoła Główna Handlowa (SGH), 2023 – Kontrole ZUS a efektywność systemu zwolnień lekarskich